الف) نوع چرخ زنجیری (CRAWLER CRANES) این جرثقیل به دلیل وضع فیزیکی زنجیرهای حرکتش, در پروژها و زمین های ناهموار مثل سد سازیها به کار برده می شود و چون سطح اتکایش بر زمین زیاد است در گل ولای و خاک تپیده و به خوبی در این گونه زمینها مانور می کند و در زمین های سنگلاخی خطر پنچر شدن نیز ندارد. نوع دیگر این جرثقیل بوم یا بازوی بارش در پهلو قرار دارد که به آن ساید بوم گویند و در پروژهای لوله کشی و لوله گذاری به کار گرفته می شود.

ب) نوع کامیونی: این جرثقیل خود بر یک شاسی کامیون مونتاژ گردیده و برای افزایش ظرفیت آن غالباً با جکهائی به زمین متکی می شود. این نوع جرثقیل ها غالباً دو نوع ظرفیت, یکی روی لاستیکها و یکی روی جکها دارند.

ج) نوع سبک تمام متحرک (FULLY MOBILE CRANES) این جرثقیل قدرت تحرک و مانور خوبی دارد. ظرفیتش نسبتاً کم است و با جثه جمع وجوری که دارد, در همه جا کار ساز است. چون روی لاستیک حرکت می کند و از درهای کم ارتفاع نیز می تواند عبور کند و سرعت نسبتاً بیشتری دارد, آن را بی رقیب کرده است.

توجه: هر یک از این جرثقیل ها را معمولاً به گونه ای می سازند که با حذف قلاب (ش۱ تا ۳) و سوار کردن ادوات و ضمائم اضافی پیش ساخته, می توان به نوع دیگری از آنها استفاده کرد. مثلاً با سوار کردن یک سطل مخصوص (که دهنه اش باز و بسته می شود) آن را تبدیل به نوعی ماشین می کنند, که می تواند خاک و شن و ماسه را جابجا کرده یا بار کامیون کند, در این حالت به آن گراب (GRAB) می گویند. یا با نصب چنگک و بیل مخصوص آن را تبدیل به وسیله ای می کنند که می تواند زمین را بکند و خاک بردای کند, که به آن بیل مکانیکی می گویند. گاهی به جای قلاب چکش هوایی نصب کرده, برای کوبیدن پایه های فلزی در زمین از آن استفاده می کنند. همچنین به قلاب جرثقیل یک صفحه فلزی می آویزند که راننده با زدن یک سویچ آن صفحه را موقتاً مغناطیسی کرده, آهن آلات ریز و درشتی که بطور خرمنی انباشته شده است, را جمع آوری نموده و بار کامیون می کند (MAGNET CRANE).

۲- جرثقیل های دریایی:

همان جرثقیل متحرک  که شاسی آن را حذف و بقیه جرثقیل را بر روی یک دو به (BARGE) نصب می کنند می باشد و بارها و پایه ها و ماشین آلات مربوط به اسکله ها را در رودخانه ها با آن جابجا می کنند.  دیزل و بخار نیروی محرکه آن می باشد.

۳- جرثقیل های سقفی ((OVERHEAD CRANES:

بر روی سقف نصب می گردد, و کار جابجایی را انجام می دهد. از انواع زیر تشکیل می شود:

الف) سقفی هوایی (AIR OPERATED): این جرثقیل نیروی محرکه اش از هوای فشرده تامین می شود که خود قادر به تامین آن نیست. دلیل انتخاب هوای فشرده برای نیروی محرکه در این جرثقیل, این است که در واحدهایی که با گاز کار می کنند یا خود تولید گاز می کنند, از نوع برقی آن (به دلیل ایجاد جرقه) نمی توان استفاده کرد و نوع دستی هم سرعت و کارایی لازم را برای این گونه موارد ندراد, لذا از وجود هوای فشرده, استفاده شده است. البته مواردی هم وجود دارد که به دلیل سنگین بودن ماشین آلات مورد حمل و لزوم سرعت در این کار فقط حرکت بار برداری (بالا و پایین بردن) جرثقیل با هوای فشرده کار می کند و سایر حرکات آن (حرکت در طول و حرکت در عرض) مانند جرثقیل دستی با دست و زنجیر کنترل می شود.

جرثقیل های سقفی اکثراً روی ریل که ریلها به نوبه خود بر سر ستونهای فلزی ثابت شده اند, حرکت می کند و عموماً پل, ارتباط میان این دو خط ریل را یک جفت تیر آهنی که بر چهار چرخ سوار شده به وجود می آورد. به دلیل اینکه چرخهای فلزی این جرثقیل دارای لبه (FLANGE) های محکم می باشد و با دو طرف ریلها مماس می شود, از حرکت های جانبی احتمالی جلوگیری موثر می کند. در نتیجه این نوع جرثقیل یا به ندرت از خط خارج می شود, و یا اگر احیاناً از خط خارج شود, فاجعه به بار می آورد و بازرسی چرخها و ریلهای این جرثقیل وظیفه ای بس مهم به دوش ادار

ب) جرثقیل سقفی برقی: نیروی محرکه این جرثقیل نیروی برق است, در کارگاهها, انبارها, ریخته گریها, و جاهایی نظیر آن به کار برده می شود. بیشتر از اتاقکی که در زیر آن نصب شده کنترل می شود, اما برخی نیز از زمین با سویچی که از آن معلق شده, کنترل می شوند. به دلیل اینکه در فضای کارگاهها و انبارها و نیروگاهها جای کمی را اشغال می کند و اینکه برای راننده اش دید خوبی فراهم می کند و کارایی خوبی دارد, کاربردش را این چنین وسیع کرده است.

ج) جرثقیل دستی: با دست و زنجیر دستی به حرکت در می آید. نیروی محرکه اش در حقیقت بازوان کارگر است. این گونه جرثقیل را بیشتر در تلمبه خانه ها و ایستگاههای تولید هوای فشرده و نظایر آن بکار می برند که کاربردش از نظر دفعات در روز کم باشد و یا نیروی برق و هوا موجود نباشد تا تهیه اش صرف نکند. یک مشخصه بارز این جرثقیل این است که چون کلیه حرکات آن (حرکت در عرض و حرکت در طول بالا و پایین) با دست کنترل می شوند, می تواند بار یا ماشین آلات مورد حمل را دقیقاً در نقطه ای که مورد نظر است قرار دهد.

ه بازرسی فنی می گذارد.

۴- جرثقیل های اسکله ای (PORTAL CRANES):

وجود این گونه جرثقیلها برای بارگیری و تخلیه کشتیها در اسکله  ضرورت دارد. شبیه جرثقیل متحرک است اما در طول اسکله روی ریل حرکت می کند و ارتفاعش (برای تعبیه دید فراوان برای راننده) به مراتب بسیار بیشتراز جرثقیل متحرک معمولی  است. موتور دیزل و موتور برق نیروی محرکه آن  می باشد. امروزه اکثر کشتیهای تجارتی برخلاف کشتیهای نسبتاً قدیمی در خود جرثقیلی برای بارگیری و تخلیه دارند.

۵- آسانسورها (ELEVATORS):

اتاقک مجهزی که درون محفظه فلزی یا آجری بر روی ریلهایی که بطور عمودی به دیوار محفظه اش نصب شده است, بالا و پایین می رود.  کاربرد آسانسور دارد  شاید از انواع وسایل بالا برنده بسیار بیشتر باشد. از آسانسور در همه جا از جمله: در ساختمانهای بلند اعم از تجارتی یا مسکونی, در هتلها و بیمارستانها, در کتابخانه ها و رستورانها و حتی در معادن استفاده میشود. برق نیروی محرکه آن بوده و هزینه تعمیراتش کم و عمرش نسبت به سایر وسایل بالا برنده بیشتر است.

۶- جرثقیلهای لوکوموتیوی (LOCO CRANES):

همان جرثقیل متحرک است که بر روی یک لوکومتیو نصب شده و در راه آهن ها, گمرکات و اسکله ها به کار برده می شوند و عملاً روی ریل ( راه آهن ) حرکت می کنند. نیروی محرکه آنها موتور دیزل یا دیگ بخار است.

۷- جرثقیلهای ضمیمه کامیون (LORRY LOADERS):

این جرثقیلهای هیدرولیکی کوچک بطور کلی پشت اتاقک راننده کامیون نصب می شوند. این جرثقیل فقط قادر است که بار کامیونی که خود بر آن سوار شده تخلیه یا بارگیری نماید. کامیونی که مجهز به این گونه جرثقیل است در صف های طولانی (برای تخلیه) انتظار نخواهد کشید, بلکه بار کامیون به وسیله این جرثقیل تخلیه خواهد شد.

 

۸- هویست ها  (HOISTS):

این جرثقیلها, یک نوع جرثقیل شبیه به سقفی برقی می باشند که بر روی یک تیر آهن بطور افقی حرکت می کنند. حرکت بالا و پایین کردن (بار برداشتن) آنها عموماً برقی است و حرکت در طول تیر آهن (حرکت طولی) ممکن است با دست یا با برق باشد. در واحد های صنعتی, پالایشگاهها و انبار ها کاربرد وسیعی دارند برخی از انواع آنها با هوای فشرده نیز کار می کنند.

۹- سکوهای هیدرولیکی (HYDARULIC PLAT FORMS):

موسوم به تاور لدر (TOWER LADDER) عبارت است از سکو با قفسه ای که به انتهای دو بازو که بر روی هم قرار می گیرد و بر روی شاسی یک کامیون مونتاژ شده است, با قرار دادن جکهای هیدرولیکی بر روی زمین, تعادل آن حفظ می شود. از این نوع وسیله بالا برنده, در شهرها بیشتر برای تعویض چراغهای سوخته خیابان ها استفاده می کنند که این فقط یک نوع کار این دستگاه, “چند کاره ” می باشد. با این سکوهای هیدرولیکی می توان انواع کارهای تعمیراتی واقع در زیر سقفها و روی دیوارها را به خوبی انجام داد و از نصب داربست های فلزی وقت گیر و پر خرج جلوگیری کرد. کارهایی مانند نصب شیروانی, رنگ زدن سقفها, سیم کشی های سقفی و روی دیوار های بلند و بازرسی اسکلت های کارگاهها و ریلهای جرثقیل های سقفی رایج ترین کارهایی است که به وسیله این سکوی هیدرولیکی انجام می دهند.

۱۰- جرثقیل های دربک (DERRICK CRANES):

 یک دکل با وضعیت عمودی که با دو ستون پروفیلی یا مهارتهای طنابی (بطور مایل) به زمین مهار شده است می باشد. به دکل عمودی (MAST) یک بوم (بازوی بار) وصل شده که می تواند بالا و پایین شود و با دکل به دور خود بچرخد. منتها در نوعی که دو ستون پروفیلی دارد, دور چرخیدن  آن در حدود ۲۷۰ درجه می باشد و ۳۶۰ درجه تمام نیست. در محوطه های تولید مواد ساختمانی مانند شن, ماسه, گچ و آهک و نظایر آن به کار برده می شود. می تواند بار را از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال دهد, در حالی که خود کلاً درون زمین ثابت شده است.

۱۱- جرثقیل های گانتری GANTRY CRANES)):

شبیه جرثقیل های سقفی می باشند که یک پارچه بوده و بر روی ریل حرکت می کنند. معمولاٌ برق نیروی محرکه آنها است. در اغلب کارخانه های سنگبری نمونه بارز آنها  مشاهده می شود.

۱۲- جرثقیل های سر چکشی (HAMMER HEAD CRANE):

دکل فلزی بلندی است که جرثقیل و قلاب آن در قسمت سر آن (که شباهت زیادی به چکش دارد) بطور افقی حرکت می کند. این جرثقیل حتی می تواند حرکت (بر روی زمین) بکند, به دور خود بچرخد و معمولاٌ در محل ساختمانهای چند طبقه نصب می شود. مصالح ساختمانی را به سرعت در طبقات می رساند. می توان ارتفاع دکل آن را کوتاه یا بلند کرد, نیروی محرکه این جرثقیل اکثراً برق است.

۱۳- وینچ ها (WINCHES):

جرثقیل های کوچک و قابل استفاده در همه جا هستند هم با هوای فشرده و هم با برق کار می کنند و گاهی در امتداد جرثقیل دیگر نصب می شوند. وینچ ها چون جثه ای سبک دارند, باید آنها را به نقطه ای مهار و ثابت کرد. در تعمیرات کلی واحدهای تصفیه, بر روی زمین نصب شده, بطور موقت با یک سیستم قرقره و طناب کشی تبدیل به یک جرثقیل موقت می شود. وینچ های متصل به عقب بعضی از جرثقیل ها و تراکتورها اکثراً برای کشیدن و بکسل کردن ماشین آلات دیگر استفاده می شوند.

 

۱۴- جرثقیل های دیواری یا ستونی (WALL CRANES):

بازوی بار آنها یک تیر آهن افقی است که چهار چرخه باربر, بر روی آن سوار شده است. بازوی بار اغلب به وسیله مهارهای مفتولی به ستون یا دیوار بالای سر ثابت شده است. هم برقی و هم دستی هستند. بطور افقی دورانی می چرخد (۱۷۰ درجه) و هنگامی که جرثقیل سقفی جای دیگر مشغول کار است, از این نوع برای حمل بارهای سبک استفاده می کنند. شعاع عملکرد آن فوق العاده محدود است. (برای مثال در یک کارگاه, باری را از گیره به زمین و از زمین به میز مجاور منتقل می کند.) کارگاهی که جرثقیل سقفی دارد, به این نوع نیز احتیاج دارد.

دستور العمل تعمیر و نگهداری جرثقیل های سقفی و دروازه ای
  • اسناد و مدارک تعمیر و نگهداری به نحو مناسب نگهداری و بایگانی شود .
  • هر گونه برنامه تعمیر و نگهداری پیشگیرانه طبق برنامه ی زمان بندی شده و توسط فرد مجاز انجام می شود.
  • برنامه ی تعمیر و نگهداری در صورت بی احتیاطی ، خطراتی را در پی خواهد داشت .طبق قوانین مربوطه اقدام شود.
  • جرثقیل خاموش شود
  • تمام کنترل کننده ها و مولد ها ی نیرو باید خاموش و قفل شود .
  • پیش از شروع تعمیر و نگهداری ، جرثقیل باید در جای مناسب و به دور از مزاحمت برای سایر فعالیت ها مستقر شود.
  • علائم هشدار دهنده ی مناسب نظیر “دستگاه در حال تعمیر است ” در محل قابل دید همگان نصب شود .
  • در صورت عملی نبودن نصب متوقف کننده ، باید از پرچم دار یا Flagment  برای هشدار دهی به سایر رانندگان بهره برد.
  • در صورت نزدیکی ریل های دیگر به ریل و جرثقیل در حال تعمیر ،باید توسط فنس کشی، نصب موانع ایمنی ،نوار خطر و حضور فرد پرچم دار (هشدار دهنده) حفاظت لازم برای جلوگیری از ورود      نفرات و جرثقیل های دیگر به محوطه ی کاری انجام شود.
  • در صورتی که چند جرثقیل از یک ریل ، استفاده می کنند ضربه گیرهایی تعبیه شود تا مانع برخورد  سایر جرثقیل ها با جرثقیل در حال تعمیر شود .
  •  تعمیر کاران و افراد بازرس باید کاملا به وظایف و مسئولیت های خود آشنا باشند .
  •  پس از جایگزینی تجهیزات معیوب و تعمیر دستگاه ، تعمیر کار باید موارد ذیل را بررسی کند تا مطمئن شود که دستگاه ها از لحاظ ایمنی کاملا مورد تایید است :
  • تمام اهرم ها و کلید های عملیاتی و عملگر
  •   قبل از ورود جرثقیل تعمیر شده به محل کار و راه اندازی دوباره ،تمام وسایل ،حفاظ ها ، و تجهیزات ایمنی مجددا در جای خود نصب شوند و از محکم بودن آن ها اطمینان حاصل گردد.
  • سیستم های کنترلی و حفاظتی
  • ترمزها
  • قطع کن الکتریکی
  •  تمام تعمیرات صورت گرفته روی اجزای جرثقیل باید طبق توصیه ی سازنده و تحت نظارت فرد مجرب انجام شود . مثلا سیم بکسل های فرسوده ،ساییده و شکسته شده باید تعویض شوند . هرگونه عملیات گرم نظیر جوش کاری و برش کاری طبق استانداردهای رایج و توصیه ی سازنده انجام شود .
  •  عملیات روان کاری (روغن کاری و گریس کاری ) از نظر نوع ،مقدار و دفعات انجام ،روی محل ها و قطعات مربوطه انجام شود.
  •  بهتر است قطعات برقی معیوب جایگزین شوند و از تعمیر آن ها پرهیز شود.
  •  اگر صفحه کلید آویزان (pendant ) دارای دکمه های خراب و ناخوانا باشند آن ها را عوض کنید .
  • قطعات جایگزین شده دقیقا متناسب با قطعات اصلی و مشخصات فنی سازنده باشد

 

نکات ایمنی کار باجرثقیل
  • هنگامی که حالت طبیعی ندارید (به هر علت) با جرثقیل کار نکنید.
  •   در موقع کار با کمال خونسردی و دقت و توجه کافی جرثقیل را هدایت کنید.
  •  دستگاه شما بایدگواهی سلامت (CERTIFICATE) یا کارت سبز معتبر داشته باشد، که پس از کنترل و بازرسی کلیه قسمتها توسط مراجع ذیصلاح برای مدت معین صادر میشود.
  •  پیش از شروع کار با دستگاه از عدم نشتی روغن، سالم بودن سیم بکسلها ، قطع کن ها و ترمزها مطمئن شوید.
  •  از مستحکم بودن سطح زیر جکهای پایه مطمئن شوید و دستگاه را تراز کنید.
  •  روی جرثقیل نخوابید و چیزی را به بیرون پرتاب نکنید که موجب حادثه میشود.
  •   قبل از شروع کار عملکرد اهرمها و هوک را امتحان کنید.
  •  مطمئن شوید در بالای سر شما شبکه برق یا مانع دیگری وجود ندارد.
  •   مطمئن شوید که  شما علائم و قوانین مربوط به کار خود را میداند و اطلاعات فنی لازم را دارید.
  •  قبل از جک زدن، محل را از جهت وجود کانال، سیم برق ، لولة گاز و غیره بازرسی نموده و حتماً در زیر جکها تراورس قرار دهید.
  •  راننده باید طرز کار با جداول باربرداری (load chart) را بداند.
  • در هوای طوفانی یا بادهای شدید کار باید متوقف گردد.
  •  اگر وزن بار  تقریباٌ به اندازه ظرفیت نهائی جرثقیل باشد باید با کنترل واحد ایمنی جابجا گردد.
  •  نفراتی که در ارتفاع کار میکنند باید بوسیله سبد جابجا گردند و از آویزان شدن به هوک خودداری کنند.
  •  بارهای سنگین و خاص با هماهنگی مسئولین ایمنی و حتماً در صبح نصب گردد تا در صورت بروز اشکال در نصب زمان کافی برای رفع آن مشکل باشد.
  •  تحت هیچ شرایطی بار نباید برای مدت زمان طولانی به صورت معلق در هوا نگه داشته شود.
  • در زمان استفاده از تک وایر، اهرم سقوط آزاد که باعث میشود سیم بکسل با سرعت زیاد حرکت کند را بکار نبرید.
  •  در زمان بارگیری یا تخلیه راننده باید در تمام وقت در کابین خود حضور داشته باشد.
  •  راننده جرثقیل باید فقط فرمان ریگر را برای جابجائی بارها اجرا نماید (بجز فرمان توقف اضطراری).
  •  بارهای مختلف از نظر سایز باید به طور جداگانه حمل شوند.
  •  در زمان استفاده از JIB به مقدار باری که میتوان با آن بلند نمود توجه کنید.
  •  در زمان نقل و انتقال بار کسی روی بار یا قلاب جرثقیل آویزان نشود.
  • راننده جرثقیل حق ندارد بدون اجازه سرپرست خود دستگاه را در اختیار دیگری حتی همکار خود قرار دهد.
  •  در زمان جابجائی و چرخش ، بار تا حد امکان به زمین نزدیک شود بطوری که بتواند از روی موانع با فاصله مناسب عبور کند..
  • اشخاص متفرقه را به کابین جرثقیل راه ندهید و در صورتی که با شما کار دارند از جرثقیل پیاده شوید و بعد از صحبت بر سر کار خود بروید.
  •  هنگامی که کارآموزی روی جرثقیل میباشد تمام مسئولیت جرثقیل با راننده اصلی دستگاه است.
  • راننده باید به محض شنیدن فرمان ایست از طرف هر کسی که باشد عملیات را متوقف نماید.
  • توجه داشته باشید که راننده نباید در موقع کار از کابین خارج شود، بخصوص در موقعی که بار به قلاب آویزان باشد.
  • قبل از شروع کار راننده باید توسط بوق و یا آژیر افرادی را که در اطراف بار هستند آگاه کند تا فاصله بگیرند.
  • راننده نباید سیم بکسل قلاب را در حالتی که لنگر دارد با بار یا بدون بار بالاببرد، بلکه اول باید لنگرگیری کند بعداً اقدام به بالا بردن بار نماید.
  •  راننده باید توجه داشته باشد هر نوع باری باید با یک وسیله مخصوص بارگیری شودمثلاً بوسیله تسمه برزنتی ، سیم بکسل یا زنجیر انجام گیرد.
  •  تخلیه تریلی یا بارگیری تریلی همراه با راننده یا کمک راننده که در کابین تریلی یا روی کفی تریلی باشند ممنوع است.
  • راننده باید وزن دقیق باری را که میخواهد جابجا نماید بداند.
  • راننده باید ابتدا بار را به مقدار ۲۰ سانتیمتر از زمین بلند کرده و بعد ازاطمینان از سالم بودن ترمزها بار را بالا برده و جابجا نماید.
  • طول سیم بکسل بلند کننده با باید طوری در نظر گرفته شود که زاویه بین دو شاخه سیم بکسل در داخل قلاب ۹۰ درجه بیشتر نباشد.
  • کار مشترک دو جرثقیل برای بلند کردن بار بایستی با اجازه سرپرست قسمت و با نظارت مسئول ایمنی و تهیه طرح قبلی باشد.
  •  در موقع بلند کردن بار باید هوک کاملا بالای بار (بالای مرکز ثقل بار)  قرار گیرد.
  • ابزار بلند کننده بار شامل:شگل، قلاب، سیم بکسل، زنجیر و غیره بایستی بطور دقیق آزمایش شده و دارای برچسب ایمنی باشد.
  • تحت هیچ شرایطی نفر بین بار و جسم دیگر قرار نگیرد.
  • در زمان پارک حتماً از جکهای پایه استفاده کنید و درب کابین را قفل نمائید.
  • نصب کپسول آتش نشانی الزامی بوده و راننده و ریگر باید طرز استفاده از آن را بداند.

 

تعمیر دکل جرثقیل
گاهی در جرثقیل های سبک یا سنگین به علت های متفاوت دکل خم میشود.

 پرسشی که برای بسیاری از کاربران بوجود می آید این است که “در اینصورت بهترین راه چیست؟”

و در پاسخ باید برسی شود که نوع جرثقیل چیست و تناژ آن در چه رنجی قرار دارد. زیرا در برخی جرثقیل های سبک ساخت یا تعمیر دکل با هزینه زیادی مواجه می شود که شاید بتوان با قیمت کمتر از ساخت آنرا خریداری کرد .از جمله این نوع جرثقیل ها دستگاه های سبک از رنج ۱ تن تا ۵ تن است.

در جرثقیل های ۳ تن تادانو سوپر زد که بسیار هم از ناحیه تلسکوپ اول ( اولین کشویی بعد از دکل مادر) خم می شود می توان آنرا به صورت فابریک استوک با قیمت مناسب تر از ساخت تهیه کرد و همین مورد در خصوص دکل مادر یونیک ۳ تن نیز صدق می کند.

اما در جرثقیل های سنگین تر به علت هزینه های سنگین واردات و کرایه حمل بالا صرفه اقتصادی با ساخت و یا تعمیر دکل است.

 دکلی که در ایران ساخته می شود یا تعمیر می شود از نظر کیفی هم طراز با دکل فابریک خواهد بود یا خیر؟

در ساخت دکل به صورت کامل گاها حتی کیفیت از دکل فابریک هم بهتر می شود اما در مسئله تعمیر و به قولی تکه دادن  دکل هیچ وقت کیفیت مثل دکل فابریک نمی شود ولی این بدان معنا نیست که این کار غیر ممکن و غیر ایمنی است و با کمی احتیاط بیشتر می توان با ماشین کار کرد.

 

اجاره جرثقیل

 

منبع : http://mehrmihan.ir/crane-rental-price/