*****جشن آبانگان گرامی باد*****
آبانگان یکی از جشن‌های ایرانی است که در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهید که ایزد آبهای روان بوده است، برگزار می‌شده است. زمان برگزاری این جشن در آبان روز از آبان برابر با روز دهم آبان بوده است.
آبان (نام ِ دیگر ِ ارِدْوی سورَ اَنَهیتَه/اَناهیتا) ایزدْبانوی ِ آبهای روی زمین و نگاهبان ِ پاکی و بی آلایشی در جهان ِهستی است. اناهیتا در اسطوره‌های ایرانی، یکی از تابناک‌ترین چهره‌ها و یکی از کارآمدترین نقشْ وَرزان است و در اوستا، سرود بلند و زیبایی به نام آبانْ یَشت با خیالْ نقش‌هایی دل پذیر، ویژهٔ نیایش و ستایش اوست:
… اوست بَرومندی که در همه جا بلندْ آوازه‌است.
اوست که در بسیار فَرّه مَندی، همچند ِ همهٔ ِ آبهای روی زمین است.
اوست زورمندی که از کوه ِ هُکَر به دریای ِ فراخْ کرت ریزد. من — اهوره مَزدا — او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان و پناه بخش و نگاهبان باشم …[۱]
در اسطوره‌های ایرانی گفته می‌شود که در این روز زَو پادشاه ایران بر افراسیاب پیروزی یافته و او را از سرزمین خویش راند و نیز در این روز پس از پنج یا هفت سال خشکی باران آمده‌است.
«در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه‌ها، فرشتهٔ آب را نیایش می‌کنند. ایرانیان کهن آب را پاک (مقدس) می‌شمردند و هیچ گاه آن را آلوده نمی‌کردند و آبی را که ویژگی سه گانه‌اش (رنگ- بو- مزه) دگرگون می‌شد برای آشامیدن و شستشو به کار نمی‌بردند. زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن‌ها به آدریان‌ها (آتشکده‌ها) می‌روند و پس از آن برای گرامی داشت مقام فرشتهٔ آب‌ها، به کنار جوی‌ها و قنات‌ها رفته و با خواندن اوستای آبزور (بخشی از اوستا که به آب و آبان وابسته است) و به دستیاری مُوبَد خوانده می‌شود، اهورامزدا را ستایش کرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را کرده و پس از آن به شادی می‌پردازند.» [۲]
برخی کسان زمان این جشن را در چهارم آبان می‌دانند که به نظر استادان ایران‌شناس نظر استادان ایران‌شناس در باره زمان درست برگزاری جشن‌های ایرانی نادرست است.[نیازمند منبع]
*****************************
- آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطوره ها و باورهای ایرانیان،رضا طاهری، نشر فروهر
- پرش به بالا↑ آبانْ یَشت، بندهای ۳- ۶ در اوستا، کهن ترین سرودها و متنهای ایرانی، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، چاپ نهم، جلد یکم، ص ۲۹۸.
- پرش به بالا↑ رضا طاهری، آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطوره‌ها و باورهای ایرانیان، نشر فروهر، ص ۱۲۵
آناهیتا بانوی آب ها
ناهید، اناهید (اردویسور اناهیتا) ایزدبانوى با شخصیتى بسیار برجسته است که قدمت ستایش او به قبل از زرتشت مى رسد. «اردوى» به معناى رطوبت که در دو بخش «آن» که حرف نفى است و «هیت» به معناى آلوده و ناپاک، به مفهوم آب هاى پاک و نیرومند معرفى مى شود. این ایزدبانو در کتیبه اردشیر دوم هخامنشى و در بسیارى از سنت ها، به صورت خلاصه شده «آناهیتا» در مى آید و در اواخر دوره هخامنشى در کتیبه هاى پادشاهان اردشیر دوم و سوم در کنار هرمزد و مهر، ذکر مى شود. بنابراین پدر و مادر آب ها مى شود و از اپم پنات پیشى مى گیرد.
اناهیتا در آبان شیت اوستا، زنى است جوان، خوش اندام، بلند بالا، زیبا چهره با بازوانى سپید و اندامى برازنده، کمربند تنگ به میان بسته، به جواهر آراسته با طوقى زرین برگردن و گوشواره چهارگوش در گوش، کفش هایى درخشان به پا، با بالا پوشى زرین و پرچین. این ایزدبانو با صفات نیرومندى، زیبایى و خردمندى به صورت الهه عشق و بارورى در مى آید، زیرا چشمه حیات از وجود او مى جوشد و بدین گونه «مادر خدا» نیز مى شود و همتاى ایرانى آفرودیت (الهه عشق و زیبایى در یونان) و ایشتر (الهه بابلى) به شمار مى آید. اناهیتا گردونه اى دارد با ۴ اسب سفید. اسب هاى گردونه او ایزد ابر، باران، برف و تگرگ هستند. او در بلندترین طبقه آسمان جاى گزیده است. او نطفه مردان را پاک مى کند و زهدان زنان را براى زایش آماده مى کند. او خداى محبوبى بود که بسیارى را به خود جلب کرد و امروز هم در هندوستان پیروانى دارد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران،معبد آناهیتا متعلق به آناهیتا، الهه پاکی و محلی برای نیایش آب در شهر کنگاور در استان کرمانشاه واقع است.کنگاور در میانه راه امروزی همدان به کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه _ تیسفون قرار گرفته است.
آب یکی از چهار عنصر مقدس و مورد احترام ایرانیان باستان است. آناهیتا ایزد بانوی آب های روان، زیبایی، فراوانی و برکت در دوران پیش از اسلام است. معبد آناهیتا بر روی تپه طبیعی با حداکثر ارتفاع ۳۲ متر نسبت به سطح زمین های اطراف ساخته شده است. ورودی بنای معبد آناهیتا به وسیله پلکان دو طرفه در جبهه جنوبی تعبیه شده و در جبهه شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته است.
جوی های سنگی آب رودخانه را میزان کرده و به طرز باشکوهی به آبگیری وسط معبد آناهیتا هدایت شده است. نوع تقسیم آب و جریان آب درون معبد آناهیتا یکی از شگفتی های مهندسی در آن دوران می باشد تا این عنصر مقدس را به زیباترین شکل ممکن به نمایش بگذارند.
در چهار طرف معبد آناهیتا دالان هایی تعبیه شده که در کف این آن ها جوی های آب به صورت رفت و برگشت آب را به وسط معبد هدایت میکرده.
در دو طرف بالای معبد آناهیتا سر چهار گاو در هر طرف به صورت رو به روی یکدیگر قرار دارد که در زمان آبگیری این معبد عکس سر گاوها روی آب نقش می بسته است.
در وسط معبد آناهیتا فضایی وجود دارد که آب از این جوی ها در آن جمع شده و استخر کوچکی حدودا در ابعاد ۱۰ در۱۰ و عمق ۲۰ سانتی متر را پر آب می کرده.
در مورد کارکرد معبد آناهیتا در میان محققین اختلاف نظرهایی وجود دارد بطوریکه عده ای از نویسندگان این بنا را معبدی برای الهه آناهیتا دانسته اند و برخی از محققین، آن را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کرده اند. عده ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم و آغاز سده دوم قبل از میلاد و عده دیگر آن را به سده اول قبل از میلاد نسبت می دهند. در قرن یکم بعد از میلاد مسیح ایسیدور خاراکسی جغرافیدان یونانی اولین کسی که در کتاب خود به معبد آناهیتا اشاره کرده و آن را معبد آرتمیس نامیده است.
بدون شک معبد آناهیتا به لحاظ ارزش تاریخی از جمله برجسته ترین آثار و میراث های فرهنگی سرزمین ایران است.
معبد آناهیتا دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است که همواره مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی و باستان شناسان زیادی است.
معبد آناهیتا در کنگاور مشهورترین معبد منسوب به آناهیتا در ایران است.
منبع: http://mehrmihan.ir/november-celebration-of/
مطالب جالب دیگر
- ۹۶/۰۱/۱۰