نقش لکنت در یادگیری - میهن مهر

 لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان نوعی اختلال گفتار است که مشکلاتی را در برقراری ارتباط با سرعت مناسب و به طور پیوسته و روان ایجاد می نماید. در واقع لکنت عبارت است از تکرار، کشش و یا قفل شدن غیر ارادی کلمه یا بخشی از کلمه که فرد قصد بیان آن را دارد. در اینجامعمولا همراه با تلاش برای بیان درست کلمات، تغییراتی نیز در سر گردن به شکل پلک زدن، شکلک در آوردن، لرزش فک، لبها و یا کج کردن سر دیده می شود.

لکنت به طور معمول در چه زمانی شروع می شود؟

شروع لکنت به طور شایع در سنین ۷ – ۲ سالگی می باشد.معمولا بعد از ۱۲ سالگی ابتلابه لکنت زبان دیده نمی شود، مگر در مواردیکه سانحه مغزی جدی اتفاق افتاده باشد. بنابراین لکنت در زمانی که کودک با سرعت زیاد در حال یادگیری زبان است به شکل تدریجی روع می شود.

آیا لکنت زبان شیوع بالایی دارد؟

میزان شیوع لکنت در جمعیت کلی حدود یک درصد و در پسران سه برابر دختران می باشد. در خانواده هایی که پدر یا مادر سابقه لکنت داشته باشند، احتمال ابتلا در فرزندان سه تا پنج برابر بیشتر از خانواده هایی است که در آن ها مشکلی وجود ندارد. موفقیت های آموزشی، شغلی و اجتماعی می توانند تا حدودی تحت تاثیر لکنت قرار گیرند. با این وجود در طول تاریخ، افراد بر جسته و موفق زیادیوجود داشته اند که بیشتر عمرشان با این اختلال گفتاری همراه بوده اند. از جمله این افراد می توان وینسون چرچیل، سرایوسکی سینوتون، چارلز داروین ناپلئون اول و تئودورروزولت را نام برد.

چرا کودک من لکنت دارد؟

واقعیت آن است که لکنت زبان بر اساس متغیرهایی شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی که روی هم تاثیر متقابل دارند به وجود می آید. بعضی کودکان برای ابتلا به لکنت زمینه آسیب پذیری موروثی دارند. اضطراب و تنش، باعث تشدید لکنت می شود ولی به نظر نمی رسد که در ایجاد آن نقشی داشته باشد. عواملی که سبب بروز اختلال می شوند کاملا با عواملی که سبب تداوم و وخامت  آن می گردند متفاوتند و این عوامل ثانوی را می توان تحت کنترل قرار داد.

آیا مشکلات مغزی می تواند سبب بروز لکنت شود؟

گزارش هایی از بررسی های تصویر برداری از مغز براین نکته دلالت دارند که شاید تفاوت های ظریفی درساختار و فعالیت مغزی بعضی بزرگسالان مبتلا با سایر افراد وجود داشته باشد، ولی ر حال حاضر دلایل مکتوبی وجود ندارد که نشان دهد این تفاوت ها بر نوع گفتار فرد موثر و یا عامل لکنت می باشند. مهم آن است که برای کمک به کودک نیازی نیست که منتظر به دست آوردن این اطلاعات باشیم، بلکه اکنون نیز می توانیم به او کمک کنیم.

اگر کودک من از لکنت زبان دیگران تقلید کند آیا ممکن است خودش مبتلا به لکنت شود؟

خیر، اغلب افراد مبتلا بدون آنکه قبلا لکنت شخص دیگری را شنیده باشند شروع به لکنت کرده اند و تقلید کردن در ایجاد این اختلال جایگاهی ندارد.

آیا لکنت می تواند پس از یک حادثه غیر منتظره یا ضربه ناگهانی شروع شود؟

در اغلب موارد شروع لکنت مانند بهبودی آن تدریجی است. لکنت بندرت پس از یک ضربه ناگهانی شروع می شود و اکثر کودکانی که این حوادث یا ضربه های غیر منتظره را تجربه می کنند به لکنت مبتلا نخواهند شد.

پیش آگهی لکنت زبان و سیر آن چگونه است؟

به طور کلی ۸۰-۵۰ درصد تمام کودکان مبتلا به لکنت و بیشتر موارد خفیف به طور خود بخودی بهبود می یابند. از میان کودکانی که لکنت زبانشان تا بزرگسالی ادامه می یابد، فقط یک سوم موفقیت های شغلی و تحصیلی شان تحت تاثیر قرار می گیرد. البته در سنین دبستان ممکن است کودک دچار اشکال در برقراری ارتباط با همسن و سالان و مشکلات تحصیلی در اثر اجتناب از صحبت کردن در جمع کلاس شود. اگر کودک در محدوده سنین پیش دبستانی است و لکنت او به تازگی شروع شده، احتمال موفقیت و بهبودی بالاست ولی در کودکان سنین دبستانی که مدت زیادی است که دچار اختلال هستند، احتمال کمی وجود دارد که روانی گفتار به طور کامل به حالت طبیعی برگردد. بنابراین شناسایی و مداخله زودرس در این اختلال اهمیت زیادی دارد.

آیا باید کودک مبتلا به لکنت را مثل سایر کودکان خود تربیت کنیم؟

تمام قوانین، مسئولیت ها، تشویق ها و محدودیت هایی را که در مورد سایر کودکان  به کار می برید، برای فرزند مبتلا نیز اجرا کنید. او باید خود را مانند بقیه همسن و سالان خود ببیند با این تفاوت که فقط گاهی لکنت پیدا می کند. البته در مواردی باید دقت بیشتری داشته باشید، گاهی انتظارات خارج از توان از وی داشتن، باعث افزایش فشار و تنش و در نتیجه تشدید لکنت او می شود. در کودکی که لکنت دارد، اختصاص دادن زمان کافی برای صحبت کردن وی احساس بهتری را در او ایجاد می کند و می تواند لکنت او را کاهش دهد.

بروز اختلالات گفتاری ولکنت زبان از دیر باز همیشه گربیان انسانها بوده است. انسانی که نمی تواند در بیان به درستی تلفظ نموده وبیان کند. دچار مشکلات عقیده ای می باشد که اگر این اختلال را بتوان در کودکی درمان نمود. آن تشخیص در تمامی مراحل زندگی دیگرودچارمشکلات فوق نخواهد بود و در امر یاگیری مسائل آموزشی نیز موفق ترخواهد شد.

در این راستا محقق این تحقیق باعنوان درمان اختلالات گفتاری (لکنت زبان) در مدرسه عرفان ۲ کمالشهرکرج اقدام نمود.

که در این مدرسه دو تن از دانش آموزان به این اختلال دچار بودند که روی یکی از آنها این طرح به اجرا درآمد و در مدت سه هفته منتهای ویژه ای را برای دانش آموز آماده نمودم. دانش آموز پس از خواندن متن زیر یک کلمه که اشکال گفتاری دارد خط بکشد و سپس آنها را نوشته وتکراروتمرین نمود((خواندن روزنامه، پاسخ بیشتر به خط تلفن، دیدن تلویزیون ،خواندن داستان وبیان آن ،استفاده از آیینه)).

در پایان این طرح به نتایج زیر دست یافتم:

۱٫باید جهت درمان افراد دارای اختلال گفتاری اعتماد به نفس آنها را بالا برد.

۲٫بین تکراروتمرین ودرمان اختلال گفتاری ارتباط معناداری وجود دارد.

۳٫ترس واضطراب موجب افزایش لکنت زبان می شود .

محقق پیشنهاد می کند :

 

الف)معلمین گرامی با استفاده از کتابهای داستان متنوع،روزنامه ها به درمان اختلالات گفتاری دانش آموزان خود اقدام نمایند.

ب)جهت درمان لکنت زبان به اولیا دانش آموز دارای این اختلال ارتباط نزدیک برقرار نماید.

ج) معلمین گرامی در مواقعی که دانش آموز دچار لکنت می باشد امتحانات شفاهی را تبدیل به امتحانات کتبی نماید.

شاید یکی از مهمترین سوالاتی که در ذهن والدین و آموزگاران در برخورد با کودک مبتلا به لکنت نقش می بندد این باشد که حال که این مشکل برای کودک پیش آمده ما باید چگونه برخورد کنیم و چه وظیفه ای داریم ؟
نکات زیر می تواند شما را در برخورد با این کودکان راهنمایی نماید . سعی کنید این توصیه ها را جدی بگیرید و در صورت نیاز به توضیح بیشتر با یک آسیب شناس گفتار و زبان یا کارشناس گفتار درمانی مشورت کنید :

۱- کودک را همان گونه که هست بپذیرید و این پذیرش را از طریق رفتار های خود به کودک تفهیم کنید . سعی نکنید کودکان را با هم مقایسه کنید و تفاوت های فردی آنها را به رخ یکدیگر بکشید چرا که هر کودکی با ویژگی های منحصر به فرد خودش متولد شده و نباید به خاطر این تفاوت ها مورد مذمت یا ستایش بی جا قرار بگیرد .

۲- در برخورد با کودکان تنها نقاط ضعف و اشکال آنها را شناسایی نکنید ، بلکه یک کودک را در مجموع نگاه کنید و با معرفی و طرح نکات و تواناییهای مثبت وی ، زمینه رفع نکات منفی را نیز فراهم نماید .

۳- تنها راه ارتباط یک معلم با دانش آموز فقط گفتار نیست بلکه برای برقراری ارتباط و و نفوذ در دنیای کودک و کسب اعتماد و جلب اطمینان ، راههای ارتباطی مختلفی وجود دارد ( از جمله خط زیبا ، نقاشی خوب ، رعایت نظم و انظباط و …) . لذا معلمین محترم باید سعی کنند در برخورد با دانش آموزان دارای لکنت برای جلب اعتماد و اطمینان اولیه بجای دست گذاشتن و اصرار داشتن بر بیان گفتاری از این راهها استفاده کنند تا کودک مطمئن شود که او را حتی با مشکلش پذیرفته اند .

۴- با ارایه توصیه های دلخواه و غیر کارشناسانه خود نظیر : قبل از حرف زدن فکر کن ، آهسته تر صحبت کن ، سعی بر اصلاح و کاهش لکنت کودک نداشته باشید بلکه این کار را تنها به کارشناسان متخصص واگذار کنید .
۵- تجارب منفی گفتاری کودک را مرتبا متذکر نشوید تا این تجارب چون کوهی بزرگ ذهن کودک را مشغول ننماید.

۶- اضطراب و نگرانی های خود را کنترل نمایید و اجازه ندهید بچه ها بدانند شما نگران و مضطرب گفتار آنها هستید بلکه در برخورد با گفتار ناروان کودک ، کاملا طبیعی و مانند مواقعی که کودک گفتار روان دارد برخورد کنید ، چرا که تغییر چهره شما ، پدیدار شدن اضطراب و نگرانی در رفتار و ظاهر شما ، کودک را حساس و مشکلش را دو چندان می کند .

۷- برای کودک زمینه تجارب خوشایند از صحبت کردن را فراهم نمایید ، تا این خاطرات تمایل به گفتار ، حتی با وجود مشکل را در کودک تقویت نماید اینکار را می توانید با حسن گفتار در مواقعی که مفهوم گفتارش کامل است انجام دهید . این تحسین نه برای اینکه روان صحبت کرده بلکه بخاطر این که محتوای گفتارش خوب بوده است ، صورت می گیرد .

۸- درمان لکنت امری طولانی و نسبی است . بنابراین از ادامه درمان خسته نشوید و با مطرح کردن مطالبی مانند (( فابده ای ندارد ، گفتارت عوض نشده و …)؛انگیزه و علاقه کودک را نسبت به درمان کاهش ندهید ، بلکه کوچکترین موفقیت کودک را تشویق کنید تا او به درمان علاقه مند شود و این مسیر را تا انتها طی کند و نتیجه بگیرد .
۹- چنانچه الگوی گفتاری شما و اطرافیان سریع و نامفهوم است ، حتما الگوی گفتاری و طرز صحبت کردن خود را به شیوه شمرده و آرام صحبت کردن (منظور از آرام کمی اهسته ترازگفتار معمول اما با همان اهنگ طبیعی است ) تغییر دهید تا این الگو بطور غیر مستقیم مشوقی برای به کارگیری شیوه های گفتاردرمانی برای کودک باشد .

۱۰-هیچ گاه گفتار کودک را قطع نکنید و سعی نکنید با عنوان کمک کردن به کودک، به جای او صحبت کنید ، بلکه اجازه بدهید کودک به هر نحوی که میتواند صحبت کند . تنها در صورتی که مشکل در یک کلمه خیلی طولانی شد با او همراهی کنید تا راحت تر کلمه را بیان کند . رفتارهای نادرست ، اجتناب و فرار از صحبت کردن را در کودک ایجاد و تقویت میکند.

۱۰- به جای امر و نهی کردن به کودک و ایجاد شرایط استرس زا ، با کودک ارتباطی دوستانه و صمیمانه برقرار کنید و این موضوع را با رفتار خود به کودک نشان دهید.
۱۱- چنانچه کودک در بعضی موقعیتها بویژه در جمع غریبه ها نسبت به صحبت کردن مقاومت میکند ، بر بیان گفتار در این مواقع اصرار نورزید ، بلکه بلافاصله و بدون حساسیت خاصی سراغ توانائی که کودک تمایل به هنرنمائی ان دارد بروید، تا کودک هم احساس راحتی داشته باشد و هم بداند شما نسبت به گفتار او حساس نیستید .

۱۲- سعی کنید رفتارهای غلط خود را تصحیح کنید نه رفتارهای کودک را ، زیرا شما الگوی کودک هستید .
۱۳- سعی کنید محیط کودک را از ارتباط کلامی با رعایت الگوی مناسب غنی کنید . بهتر است این ارتباطات از سنین خیلی پائین آغاز شود و با فعالیتهای خوشایند به شیوه های خوشایند انجام شود .

۱۴- چنانچه کودک در راطه با مشکلش با شما صحبت کرد از پاسخ گوئی طفره نروید ، مشکل را بزرگ نکنید ، احساس اضطراب و نگرانی نکنید ، بلکه در کمال آرامش و با سخ دادن منطقی و در خور فهم کودک ، او را توجیه کنید که ، وجود چنین مسائلی کاملا طبیعی است و هر کسی ممکن است مشکل پیدا کند همانطور که سایر بیماریها را در افراد متعددی از جامعه میبینیم . آنچه مهم است وجود راه حل و درمان برای مشکل است که برای این اختلال نیز وجود دارد .

۱۵- از طرح مشکل کودک و به کار بردن کلمه ” لکنت ” در موقعیتهای مختلف ، جمع فامیل و آشنایان و گفتگوهای خانوادگی جدا خودداری کنید . چراکه مطرح شدن دائمی موضوع ، حساسیت کودک را افزایش میدهد و کلنجار رفتن با مشکل ، مشغله دائمی ذهن کودک خواهد شد .
۱۶- در غیاب کودک ، سایر کودکان ، همسالان ، خواهر و برادرها و حتی بزرگترها را توجیه کنید که عکس العمل منفی نسبت به گفتار کودک نشان ندهند و نسبت به برخورد صحیح با مشکل وی ، آگاهی داشته باشند.

۱۷- در خانه و مدرسه مسئولیتهای در حد توان به کودک بدهید و پس از انجام کار حتما او را تشویق نمائید تا به توانائیهای خودش اعتماد کند و اعتماد بنفس او برای انجام کارهای دیگر ازجمله صحبت کردن افزایش یابد .
۱۸- میزان سوال کردن و درس پرسیدن از این کودکان باید مانند سایر کودکان باشد . چرا که کمتر درس پرسیدن ترحم است ، نه کمک کردن به حل مشکل کودک ، و به نوعی عامل ایجاد حساسیت و بزرگ نمایی مشکل خواهد بود . تنها توصیه می شود بهتر است از این کودکان در ابتدای ساعات کلاس ، درس پرسیده شود تا ما بقی ساعات را بدون تنش و اضطراب از گفتارشان سپری کنند و توجه شان به درس باشد .

۱۹- اگر خواستید مشکل کودک رابرای کسی توصیف کنید به جای زدن برچسب غیر کارشناسانه و غلط ویژگی های واقعی گفتار را توضیح دهید . مثلا کلمات را تکرار می کنند . حتی اگر برای خود کودک خواستید توضیح بدهید بگویید این کلمه برای شما سخت بود .

۲۰- چنانچه موقعیت های خاصی سبب ایجاد استرس یا عصبی شدن کودک می شود ، بی جهت این شرایط را فراهم نکنید . در برخورد با کودک خود منطقی باشید . اگر کودک کاری را نباید انجام دهد واقعا مراقبت کنید که انجام نشود ( با شیوه های صحیح ) اما اگر کاری منطقی و در خور کودک است سعی نکنید او را عصبی کنید و کار را به تاخیر بیندازید و مانع از انجام آن شوید . همچنین علل ترس و هیجانهای کودک را در خانه و مدرسه بشناسید و راه صحیح برخورد با موقعیت های ترس و هیجان را به کودک آموزش دهید .

۲۱- لازم نیست کودک به واسطه مشکل ناروانی گفتار مورد حمایت بیش از اندازه یا بی محبتی نا مناسب باشد . حمایت بیش از حد و برعکس بی محبتی به کودک ، نه تنها حلال مشکل نیست ، بلکه اضافه کردن مشکلی بر مشکلات است .
۲۲- لکنت یک مشکل پیچیده ای است که حل آن کمک هایی را می طلبد . با کمک گرفتن از تخصص یک کارشناس گفتار درمانی آنها را کسب کنید .
۲۳- هیچ نگرانی یا ترسی در مورد لکنت و اینکه این اختلال یک مشکل ماندگار خواهد بود وجود ندارد.

۲۴- ناروانی چه در کودکان چه در بزرگسالان نتیجه تاثیر عوامل متعددی است که گاهی نمی شود آنها را کم یا کنترل کرد . بنابراین خود را سرزنش نکنید و مقصر ندانید . در این موارد می توان با آموزش شیوه های کنترل ناروانی های گفتاری و یا الگوهای صحیح گفتاری از میزان مشکل تا حد زیادی کاست .
۲۵- موقعی که کودک با شما صحبت می کند ، تمام توجهتان به کودک و محتوای آنچه می گوید باشد .

۲۶- از حوادث و موقعیت های مختلف استرس زا در محیط زندگی نمی توان فرار کرد و این حوادث برای کودک لکنتی باعث افزایش شدت لکنت خواهد بود ، پس سعی کنیم نحوه مقابله صحیح با آنها را به کودک آموزش دهیم تا از شدت اثرات استرس کاسته شود .
۲۷- بعد ا زشنیدن گفتار ناروان کودک ، سعی کنید مطالبی که برای شما گفته به او انعکاس دهید و مجددا مفهوم مطالبش را برای او بازگو کنید تا احساس کند تمام توجه شما به مطالب گفته شده بوده است نه شیوه گفتن .

۲۸- در روز هایی که احساس می کنید شدت لکنت کودک زیاد است ، به کودکتان برای صحبت کردن فشار نیاورید .
۲۹- کودک نباید عجله ای برای صحبت کردن داشته باشد و شما هم نباید چنین انتظاری از کودک داشته باشید و نباید این شیوه را در او تقویت کنید ، بلکه به کودک اطمینان بدهید که عجله ای برای دریافت گفتار ندارید .

۳۰- اجازه ندهید کودک لغات آسان را به جای لغات سخت جایگزین کند زیرا ترس از لغات و عبارت ها در کودک افزایش می یابد .
۳۱- اجازه ندهید کودک بعلت مشکلش از مسئولیت های معمول خودش اجتناب کرده و شانه خالی کند ، بلکه همان قانون و مقرراتی که برای نظم و انضباط و تربیت سایر فرزندان به کار می برید برای او هم بکار ببرید . این کار را بدون خشونت انجام دهید .

۳۲- توقعات خود را در هر کاری از صحبت کردن متناسب با وضعیت و توانایی کودک تنظیم کنید و از توقعات اضافی خود بکاهید .
۳۳- سعی کنید ارتباط عاطفی خودتان را با کودک تکمیل کنید . اگر شاغل هستید یا کارهای منزل وقت زیادی را از شما می گیرد ، از میزان آن بکاهید و یا آنها را در زمانی انجام دهید که کودک خواب است و بجای آن وقت بیشتری را در طی روز صرف ارتباط با کودک ، بازی با وی و صحبت کردن پیرامون زندگی روزمره با وی بگذرانید . با این کار شرایط روحی عاطفی مورد نیاز کودک را فراهم کرده و به ارضای روانی وی کمک کرده اید .

۳۴- شرایطی فراهم کنید تا کودک بتواند بطور صحیح و منطقی انرژی خود را تخلیه نماید . برای این کار کودک را به پارک و پیک نیک ببرید و با او بازی کنید و یا اجازه بدهید با انجام فعالیت هایی که در منزل امکان انجام آنها وجود دارد ، انرژی اضافی را تخلیه نماید . در صورتی که شما نیز در این کار با او مشارکت نمایید ، نتیجه بسیار بهتری عاید خواهد شد .

۳۵- بازیهای کامپیوتری بویژه بازیهایی که با جنگ و زد و خورد و یا تلاش وهیجان زیاد برای برنده شدن همراه هستند ، باعث افزایش اضطراب کودک و بالارفتن تنش های روحی و عضلانی وی می شوند . سعی کنید در صورت امکان بجای آنها فعالیت های سالم نظیر توپ بازی ، دوچرخه سواری و … را جایگزین کرده و در غیر این صورت از میزان بازیهای کامپیوتری بکاهید . بخاطر داشته باشید کودک نبایستی زمان زیادی را در روز به این بازیها بپردازد .

۳۶- موقعی که کودک در اوج هیجان ( شادی یا ناراحتی ) می خواهد موضوعی را برای شما بیان کند با فعالیت های غیر کلامی مثل در آغوش گرفتن یا کلامی مثل بیان جملات محبت آمیز بین اوج حالت هیجانی و آغاز گفتار تاخیری ایجاد کنیم که شروع گفتار برای کودک آسانتر باشد .

 

 

منبع: http://mehrmihan.ir/stuttering-role-in-learning/

مطالب جالب دیگر